Llun: Hogia'r Gwr o Baradwys efo plac 'Cartref Ifan Gruffydd, 1896 - 1971'

Archive Collection
XML

Scope and Content

LLUN: Hogia'r Gwr o Baradwys efo plac 'Cartref Ifan Gruffydd, 1896 - 1971'

Administrative / Biographical History

Ganed 1 Chwefror 1896 yn Rhos-y-ffordd, Llangristiolus, yn fab i Mary Gruffydd. O 1909 ymlaen bu’n gweithio ar amrywiol ffermydd yn y gymdogaeth, gan gynnwys Fferam, Paradwys. Ymrestrodd ym 1914 ac arhosodd yn y fyddin tan 1920, gan wasanaethu gyda'r Royal Welch Fusiliers yn Ffrainc a'r Aifft. Ar ôl dychwelyd bu’n gweithio fel garddwr ar ystâd Trescawen am 12 mlynedd, ac yna fel gweithiwr ffordd a gofalwr yn Swyddfeydd Cyngor Sir Ynys Môn yn Llangefni. Roedd yn aelod o gymdeithasau dramatig lleol o'r 1930au a bu hefyd yn darlithio ar stori ei fywyd, ond yn y 1950au daeth yn adnabyddus y tu allan i'w gymuned uniongyrchol fel darlithydd ac actor poblogaidd. Cynhyrchwyd ei ddrama, ‘Ednyfed Fychan’ yn Theatr Fach Llangefni ym 1957. Cyhoeddwyd ei hunangofiant, Gwr o Baradwys, ym 1963 a daeth yn gyfrol glasurol o atgofion. Fe'i dilynwyd gan Tân yn y siambar (1966) a Crybinion (1971). Bu farw 4 Mawrth 1971 yn Ysbyty Caernarfon ac Ynys Môn, Bangor a chladdwyd ef ym mynwent Cerrigceinwen, Llangristiolus, 6 Mawrth. Roedd ei wraig Catherine wedi ei ragflaenu.

Access Information

Dim cyfyngiadau/ No Restrictions

Acquisition Information

Casgliad Llyfrgelloedd Môn/Anglesey Libraries Collection

Note

Os gwelwch yn dda archebwch y dogfenau gan ddefnyddio y rhif cyfeirnod amgen (lle ddarperidd) / Please order documents using the alternative reference number (where provided)

Other Finding Aids

Mae copiau clawr caled o`r catalogau ar gael yn Archifau Ynys Môn ac yn y Gofrestr Cenedlaethol Archifau. Polisi Archifau Ynys Môn yw catalogio yn iaith y ddogfen./Hard copies of the catalogue are available at Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives and the National Register of Archives. It is the policy of Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives to catalogue in the language of the document.

Physical Characteristics and/or Technical Requirements

Cyflwr gwael /Poor condition

Archivist's Note

Compiled by Amanda Sweet for Archifau Ynys Môn / Anglesey Archives

https://biography.wales/article/s6-GRUF-IFA-1896

Appraisal Information

Mae'r holl gofnodiadau sy'n cydymffurfio â pholisi casglu Swyddfa Gofnodi Cyngor Sir Ynys Môn wedi eu cadw /All records which meet the collection policy of the Anglesey Archives have been retained.

Custodial History

Casgliad Wil Evans

Accruals

Ni ddisgwylir croniadau/Accruals are not expected