'Gwersi doethineb yr hen Gymry',

  • This material is held at
  • Reference
      GB 210 NLW MS 13230A.
  • Alternative Id.
      (alternative) vtls006010166
  • Dates of Creation
      [1800] /
  • Name of Creator
  • Language of Material
      Welsh.
  • Physical Description
      112 pp. (previous pagination 1- 136, of which twenty-four pages are missing between the present numbers 36 and 37). Previously unbound; bound in quarter leather at NLW.
  • Location
      ARCH/MSS (GB0210)

Scope and Content

A manuscript in the hand of Edward Williams, 'Iolo Morganwg', entitled 'Gwersi Doethineb yr, Hen Gymry. a gasglwyd o'r Hên Lyfrau Ysgrifen, Gan Iolo Morganwg B.B.D. Yn y Flwyddyn 1800'. The contents include: p. 2, an announcement ('Ysbysiad') by 'Iolo Morganwg' in which he outlines his intentions in preparing the manuscript; pp. 3-26, 'Chwedlau'r Doethion (o Lyfr Tre Brynn)', being 160 'englynion milwr' (cf. Iolo MSS (1888), pp. 251-9); pp. 27-32, another series of 34 'englynion milwr' entitled 'Llyma chwedlau Doethion eraill, i ddoeth a'u deallo', (cf. Iolo MSS, pp. 260-1); pp. 32-34, 'Llyma Gynghorion y Bardd Glâs o'r Gadair i bob Gwr doeth a ddymunai rengu bodd Duw a Dynlon yn y Byd yma ac yn y byd arall . . .'; pp. 35-36, 'Llyma eraill o gynghorion Y Bardd Glas o'r Gadair' (end missing); pp. 37-41, [Cyfarddodau'r Bardd Glas o'r Gadair] being linked sequences of aphorisms (beginning missing); p. 42, 'Gnodiau y Bardd Glâs o'r Gadair', being six stanzas beginning 'Gnawd hir ofal i bob geuawg . . .'; pp. 43-47, 'Amryw Bethau gwiw eu dal ar gov. O Lyfr Rhys Thomas Argraphydd, a dynnawdd efe, meddai, o Lyfr y Parchedig Evan Evans', beginning 'Pump peth nid doeth ymddiried iddynt. . .'; pp. 48-56, 'Llyma Drioedd am a weddant fod ar ddyn ac ar Ddoethineb', beginning 'Tri pheth anhawdd eu cael . . .', said to be 'O Lyfr Edwd. Lewys, Yswain, O Ben Llin ym Morganwg'; pp. 57-58, 'Llyma rai drioedd eraill oddiar ddalen friw yn yr un llyfr', beginning 'Tri pheth a wnant wraig yn anniweir . . .'; pp. 58-60, 'Y to arall it ddalen y mae a ganlyn', beginning 'Tri pheth a attaliant wahoddedigaeth i wr . . .'; p. 60, 'ar ddarn arall o ddalen', beginning 'Tri pheth a wnant wr yn ddysgedig . . .'; p. 61, 'Llyma'r Naw celfyddyd Wladaidd - Y Naw Celfyddyd Dinesig', said to be 'O Lyfr y Parch. Evan Evans pan oedd ef yn y Caerau yn sir Fynwy'; pp. 62-66, 'Llyma Englynion Cain Cynwyre. (O Lyfr Joseph Jones)', being thirty stanzas purporting to be the work of Ystyffan Bardd Teilaw; pp. 66-70, 'Englynion Dead Fardd. (O Lyfr Sion Philip o Dre Os.)', beginning 'Bid goch crib ceiliawg yniawl ei lef . . . '; pp. 70-72, 'Trioedd', said to be from '(Llyfr Twm Robert)'; pp. 72-74, 'Llyma Ddewis bethau Bardd Ifor Hael. (O Lyfyr Mr. Cobb o Gaer Dydd.)', followed by a note by 'Iolo Morganwg' concerning the text; pp. 75-76, 'Casbethau Owain Cyfeiliawg. (O Lyfyr Mr. Cobb)', followed by a note on the text by 'Iolo Morganwg'; pp. 77-81, 'Dewisbethau yr Hen Fardd Llwyd o Forganwg'; pp. 81- 83, 'Dewisbethau Gwr doeth . . .', said to be 'O Lyfr Mr. Edward Sanders o Lansanffraid Fawr'; pp. 83-84, 'Dewis bethau Gwr. o Lyfr y Bardd Côch o Fôn, 1771'; pp. 84-85, 'Dewisav Gwr Taliesin', said to be from 'Llyfyr y Bardd Côch o Fôn'; pp. 85-87, 'Dewis Bethau Hywel Bwr Bach (LI. Mr. Sanders)'; pp. 87-89, 'Dewis Bethau Deio Maelinydd', '(Ll. Mr. Sanders)'; pp. 90-91, 'Casbethau Sion Goch o'r Hendref', '(Llyfyr Mr. Sanders)'; pp. 91-96, 'Dewis Bethau Sion Cwm Tridwr. (Ll. Sanders.)', followed by extensive notes on Sioni Cwm Tridwr by 'Iolo Morganwg'; pp. 97-98, 'Dewis Bethau yr hen Gap Du, (Llyfr Sanders.)', said to be by Wiliam Cap Du; pp. 98-103, 'Llyma Awdl y Gwaeau a gant Taliesin Ben Beirdd', beginning 'Gwae a gymmerth Fedydd . . . '; pp. 103-04, 'Casbethau Hen Goch y Dant'; p. 104, an 'englyn' by 'Iolo Morganwg' beginning 'Doethineb Da y'th enau yn siarad . . .'; pp. 105-07, 'Cerdd y Bardd Glas o'r Gadair, o Lyfyr Joseph Jones o Gaer Dydd, a ysgrifenwyd ynghylch y flwyddyn 1590', beginning 'Deg gormes caredforion . . .', followed by a note on Y Bardd Glas o'r Gadair; pp. 108-09, 'Llyma Englynion a fuant rwng Caradawg LlanCarfan a Gwgan Farfawg o Landathan (O lyvyr Joseph Jones o Gaer Dyv, 1590)', beginning 'Gwgan Farfawc, hanpyll gwell . . . '; and pp. 109-111, 'Atteb Gwgan Farfawg', beginning 'Hanpyll Gwell, ti Garadawg . . .'.

Note

Title based on contents.

Formerly known as Mysevin 10.

Preferred citation: NLW MS 13230A.

Other Finding Aids

The description is also available in the Handlist of Manuscripts in the National Library of Wales, Volume IV (Aberystwyth, 1971).

Additional Information

Published